Zizek Did It Again!! A Pervert's Guide To Cinema...

by De-Lira

Ο Ζιζεκ δραπετεύει από τα αμφιθέατρα και τα φιλοσοφικά άρθρα για να προσεγγίσει ένα χώρο που αν μη τη άλλο αισθάνεται σαφώς πιο άνετα. Στο συγκεκριμένο πόνημα με τίτλο “A perverts guide to cinema” ο Σλοβένος φιλόσοφος βρίσκει γόνιμο έδαφος για να αναπτύξει τις θεωρίες του περί σεξουαλικότητας, πορνογραφίας, φαντασίωσης και πραγματικότητας. Το σινεμά είναι ο φορέας που μας διδάσκει πώς να επιθυμούμε, εκεί κρύβεται η βασική στάση πίσω από την ανάλυση του Ζιζεκ. Ποτισμένος με αρκετές δόσεις Λακανικης ψυχανάλυσης αμφισβητεί τον φροϋδικό ορισμό της φαντασίωσης και του ονείρου ως μια απόδραση από την αφόρητη πραγματικότητα προσθέτοντας ότι η φαντασία είναι σαφώς πιο τρομακτική από την πραγματικότητα στρέφοντας μας στο πραγματικό σαν μια σταθερή βάση αποφυγής του κινδύνου. Η τέχνη του κινηματογράφου αποτελεί την απόλυτη φαντασιακή μηχανή δίνοντας μας τη δυνατότητα να ζήσουμε αυτά που φοβόμαστε καθισμένοι στον αναπαυτικό μας καναπέ. Σε μια δίωρη περιήγηση ανάμεσα σε ταινίες του Χίτσκοκ του Λιντς και του Μπερκμαν ο Ζιζεκ παρεμβαίνει στο φανταστικό αποκαθιστώντας την τάξη των χαμένων νοημάτων. 

Το μόνο αρνητικό που θα μπορούσα να εντοπίσω είναι ίσως το ερμηνευτικό τέλμα που βάζει ο Ζιζεκ σφραγίζοντας την προσωπική ανάλυση με μια ψυχαναλυτική θεώρηση που για πολλούς ίσως και να περιορίζει την καλλιτεχνική δημιουργία από το καθεστώς ελευθερίας που πρέπει να την χαρακτηρίζει. Το θετικό είναι ότι σε αντίθεση με τον Φρόιντ και την υδονοβλεπτικη του ανάλυση στις ζωές μεγάλων δημιουργών όπως ο Ντοστογιέφσκι, ο Ζιζεκ προσεγγίζει το καλλιτεχνικό έργο σαν μια πόρτα που ανοίγει την νοηματοδοτηση και την περαιτέρω σκέψη αφήνοντας τους σκηνοθέτες στην ησυχία τους. Η φιλοδοξία του Ζιζεκ είναι να επαναπροσδιορίσει την αξία του σινεμά προσφέροντας μια διαφορετική ερμηνευτική μιας πλειάδας σπουδαίων ταινιών βάζοντας την βάση για την λειτουργική και λυτρωτική αξία του καλού κινηματογράφου… Μπορείτε να κατεβάσετε την ταινία στον παρακάτω σύνδεσμο.. (http://www.torrentz.com/32aee8f4cf292b3b096ed5134de3674cb2f0ba13)

Ο ΧΗΜΙΚΟΣ ΨΕΚΑΣΜΟΣ ΚΑΙ Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ!

By De-Lira

Οι τελευταίες πορείες έδωσαν την αφορμή για την συλλογή στοιχείων σχετικά με τα χημικά που χρησιμοποιούνται από τα ΜΑΤ. Η διαπίστωση για την ισχυροποίηση της επίδρασης τους σε όσους βρίσκονται στο δρόμο τα τελευταία χρόνια είναι δεδομένη. Η τεχνολογική εξέλιξη ήταν αδύνατο να παραμείνει εκτός των στρατηγείων καταστολής των μαζών με αποτέλεσμα να παρατηρείτε σωρεία παραβάσεων ευρωπαϊκών και παγκόσμιων συνθηκών με ελλιπή επιχειρήματα. Στο παρόν κείμενο θα ξεκινήσω μια ανάλυση των διαφόρων χημικών που χρησιμοποιούνται, θα προχωρήσω σε μια ιστορική αναφορά από την πρώτη χρήση δακρυγόνου και θα αναφερθώ στα ιατρικά προβλήματα και τους θανάτους που προκαλούν. Στην συνέχεια θα αναφερθώ στην κατάσταση της Ελλάδας, τις απόψεις των αστυνομικών για τη χρήση δακρυγόνων αλλά και την τελευταία αγωγή που έγινε εναντίον του δημόσιου για το συγκεκριμένο ζήτημα.

ΤΥΠΟΙ ΔΑΚΡΥΓΟΝΩΝ

Το δακρυγόνο είναι χημικό αέριο που προσβάλλει τους βλεννογόνους ιστούς του αναπνευστικού συστήματος και κάνει τα μάτια να δακρύζουν. Τα τελευταία 40 χρόνια χρησιμοποιείται για τον έλεγχο διαδηλώσεων ενώ παλιότερα η χρήση τους περιοριζόταν αποκλειστικά στο πεδίο της μάχης. Η χρήση τους στον πόλεμο είναι πλέον απαγορευμένη βάση Συνθηκών για τα Χημικά Όπλα ενώ ανάλογες συνθήκες ισχύουν και για την χρήση εναντίον του εσωτερικού εχθρου…Τα περισσότερα είδη δακρυγόνων πήραν την ονομασία τους από τα χημικά στοιχεία που περιέχουν
• CN (Chloroacetophenone): Είναι διαλυτό σε οργανικούς διαλύτες και γι' αυτό αποτελεί την πρώτη ύλη στους εκτοξευτήρες δακρυγόνου με μορφή σπρέι (γνωστοί σαν φυσούνες). Δεν αντιδρά με το νερό, κάτι που κάνει εύκολη την ανάμειξη του με το νερό των πυροσβεστικών αντλιών στην καταστολή διαδηλώσεων. Πήρε το όνομά της από τον αμερικανικό στρατό. Παρασκευάστηκε πρώτη φορά το 1871 από το γερμανό χημικό Γκρέμπε και πρωτοχρησιμοποιήθηκε στα τέλη του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου από τους αμερικάνους.
• CS (Orthochlorobenzalmalononitrile): Αντικατέστησε το ευρέως διαδομένο CN για δύο λόγους. Ο πρώτος και πιο σημαντικός είναι οτι το CN παρατηρήθηκε ότι οι διαδηλωτές ανέπτυσσαν ανοχή (tolerance) στην ουσία και έτσι μειώνεται η επίδραση του. Ο δεύτερος λόγος είναι οτι έχει σχετικά χαμηλό σημείο τήξεως (58 βαθμούς C) και έτσι μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ευκολότερα από τους Βρετανούς στο τροπικό κλίμα των αποικιών τους. Δημιουργήθηκε από τους Βρετανούς Κόρσον και Στόκτον τον Μάιο του 1928. Η παραγωγή του ξεκίνησε τη δεκαετία του '50 από την εταιρεία Chemical Defence Experimental Establishment στο Πόρτον της Αγγλίας. Η πρώτη εφαρμογή του έγινε από τα βρετανικά στρατεύματα στην Κύπρο το 1961.
• CR (Dibenz-1, 4-oxazepin): Παρασκευάζεται επίσης από την Chemical Defence Experimental Establishment. Οι πρώτες αναφορές στην ουσία αυτή έγιναν το 1962. Η ακριβείς ιδιότητές του αποκρύπτονται με μεγάλη μυστικότητα. Λέγεται οτι είναι πολύ αποτελεσματικότερο από το CN και το CS.
• OC (Oleoresin Capsicum): Είναι ευρέως γνωστό με το όνομα pepper spray. Είναι φυσική ουσία και εξάγεται από τις πιπεριές καγιέν (εξού και τ' όνομα του). Κατά την εκτόξευσή του δεν εξατμίζεται, όπως τα παραπάνω στοιχεία, γι' αυτό και απαιτείται άμεση επαφή με τα ευαίσθητα σημεία και τις βλεννογόνους του διαδηλωτή για να είναι αποτελεσματικό. Πρωτοπαρακευάστηκε το 1930. Πρώτη χρήση του έγινε από την αμερικανική αστυνομία τη δεκαετία του '70. Μετά το 1989 χρησιμοποιείται μαζικά από το FBI.
• CN/CS, CN/OC, CS/OC: Επίσης είναι δυνατή ανάμειξη των παραπάνω στοιχείων, κάτι που επιτείνει τη δηλητηριώδη δράση τους. Πιο διαδεδομένη ανάμειξη είναι το OC/CS, το οποίο και αποκαλείται ενισχυμένη δόση.

ΙΣΤΟΡΙΑ ΧΡΗΣΗΣ ΤΟΥ CS

 Το CS είναι το βασικό χημικό που χρησιμοποιείτε για την καταστολή του «εσωτερικού εχθρού» γι αυτό και επιλέγω ν ασχοληθώ ως επί το πλείστον με αυτό. Το CS παρασκευάστηκε το 1929 από τους Αμερικανούς χημικούς Corson και Stoughton, τα αρχικά του ονόματος των οποίων έδωσαν και το όνομα στο CS. Η φρίκη του Ά παγκοσμίου πολέμου υποχρέωσε τη διεθνή κοινότητα να σκεφτεί τρόπους αντιμετώπισης αυτών των νέων όπλων που σκόρπισαν το θάνατο στα ευρωπαϊκά πεδία των μαχών. Με το πρωτόκολλο της Συνθήκης της Γενεύης του 1925, θεσμοθετήθηκε η πρώτη διεθνής απαγόρευση των χημικών όπλων. Σύμφωνα με τη συνθήκη, απαγορεύεται απόλυτα οποιαδήποτε χρήση χημικών αερίων ή άλλων χημικών ή βιολογικών όπλων στην διάρκεια πολεμικών επιχειρήσεων, ενδεχόμενη δε παραβίαση αυτού του κανόνα συνιστά έγκλημα πολέμου.

Παρά την ύπαρξη της συνθήκης της Γενεύης το CS χρησιμοποιήθηκε από τους συνήθεις ύποπτους Αμερικανούς το 1964 στο Ν. Βιετνάμ. Το Μάρτη του 1965, λόγω ενός στρατιωτικού επεισοδίου κοντά στη Σαϊγκόν, το νέο έκανε το γύρο του κόσμου ότι οι ΗΠΑ άρχισαν χημικό πόλεμο. Αυτό διαψεύστηκε αμέσως από τους αξιωματούχους της Ουάσιγκτον, οι οποίοι διαμαρτυρήθηκαν ισχυριζόμενοι ότι οι δακρυγόνοι ουσίες θα χρησιμοποιούνται μόνο για τον «έλεγχο» συλλαλητηρίων και ανάλογων καταστάσεων. Όλο το καλοκαίρι του 1965 δεν αναφέρθηκαν άλλα επεισόδια χρήσης δακρυγόνων, ενώ συγχρόνως είχε δρομολογηθεί μια καλά οργανωμένη καμπάνια σε στρατιωτικά και εμπορικά περιοδικά, με σκοπό να αποκατασταθεί η εικόνα των ΗΠΑ. Κατά τα επόμενα χρόνια αναπτύχθηκε εντατικά η τεχνολογία χρήσης του και πρακτικά, κάθε οπλικό σύστημα που χρησιμοποιούνταν στην Ινδονησία, είχε και δυνατότητα χρήσης CS. Αρχίζοντας από χειροβομβίδες μέχρι ειδικά διαμορφωμένα ελικόπτερα ή αγροτικά μηχανήματα που φυσούσαν 5κιλες σακούλες με CS μέσα σε τούνελ. Φυσικό ήταν, με τέτοια χρήση, να υπάρχουν πολλά θύματα λόγω ασφυξίας και πνευμονικού οιδήματος. Εκτος από το Ν.Βιετναμ το CS χρησιμοποιήθηκε εκτεταμένα και στον εμφύλιο πόλεμο στη Β. Ιρλανδία.
Σε εμπόλεμες συνθήκες και καταστάσεις εκτός έλεγχου ο αντικειμενικός σκοπός της μαζικής ανάπτυξης του χημικού ήταν να επεκταθεί η αποτελεσματικότητα των συμβατικών όπλων, δηλαδή, να πολλαπλασιαστεί η θανατηφόρα απόδοσή τους. Η ισχυροποίηση του φάνηκε ξεκάθαρα όταν η χρήση που έγινε στα φοιτητικά συλλαλητήρια στο Berkley είχε σαν αποτέλεσμα να ξεραθούν πολλά δέντρα στην Πανεπ/πολη. Επίσης, αγρότες παραπονέθηκαν για απώλειες στη σοδειά τους, που προκλήθηκαν από διαρροή από γειτονικό εργοστάσιο παραγωγής του στο New Jersey.
Η συστηματική παραβίαση της Συνθήκης της Γενεύης και η χρήση των αερίων CS και CN από τις ΗΠΑ στον πόλεμο του Βιετνάμ ανάγκασε τον ΟΗΕ να καταλήξει στην απόφαση 2603/16-12-69, σύμφωνα με την οποία, μεταξύ άλλων: «….καλούνται τα κράτη μέλη να κάνουν σαφή δήλωση, ότι η απαγόρευση που περιλαμβάνεται στο Πρωτόκολλο της Γενεύης έχει εφαρμογή στην πολεμική χρήση όλων των χημικών βακτηριολογικών και βιολογικών ουσιών (συμπεριλαμβανομένων των δακρυγόνων και άλλων βλαπτικών ουσιών), όσων υφίστανται σήμερα και όσων μπορεί να αναπτυχθούν στο μέλλον». Επιπρόσθετα, βάσει της Σύμβασης του Παρισιού (1993) «η παραγωγή των χημικών ουσιών για στρατιωτικούς σκοπούς έχει απαγορευθεί». Συμπερασματικά αυτά τα χημικά αέρια συνιστούν κατά το ΔΙΕΘΝΕΣ ΔΙΚΑΙΟ χημικά όπλα και γι΄ αυτό απαγορεύεται η χρήση τους μεταξύ εμπόλεμων κρατών, διότι ενδεχόμενη χρήση τους σε διακρατική σύρραξη συνιστά έγκλημα πολέμου.

Είναι αξιοσημείωτο ότι ενώ οι συγκεκριμένες ουσίες κρίνονται παράνομες για χρήση κατά την διάρκεια εμπόλεμης διαμάχης δυο κρατών δεν γίνεται πουθενά αναφορά για την χρήση τους εναντία στον «εσωτερικό εχθρό». Τα δακρυγόνα και τα ασφυξιογόνα μέσα που χρησιμοποιούν οι αστυνομικές δυνάμεις σε όλο τον κόσμο, δεν είναι τίποτα άλλο παρά χημικά όπλα για εσωτερική χρήση, που θα ΄πρεπε να απαγορευτούν για τους ίδιους λόγους που απαγορεύονται τα πολεμικά χημικά όπλα. Αν μπορούμε να πούμε ότι υπάρχει λογική πίσω από αυτή τη νομική κάλυψη, η εσωτερική χρήση εξαιρείται από την απαγόρευση, όχι γιατί είναι λιγότερο δραστική, αλλά επειδή ο πόλεμος με τον «εξωτερικό εχθρό» έχει κανόνες, ενώ ο πόλεμος στο κοινωνικό-ταξικό πεδίο με τον «εσωτερικό εχθρό» μπορεί να είναι ανεξέλεγκτος….

ΙΑΤΡΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ

Παρά της καθησυχαστικές παραινέσεις για την χρήση δακρυγόνων σωρεία μελετών αποδεικνύει την εγκληματική τους επίδραση. Σε μελέτη του ελληνικού στρατού και συγκεκριμένα της 33ης Μηχανοκίνητης Ταξιαρχίας με τίτλο “ΜΝΗΜΟΝΙΟ ΔΙΜΟΙΡΙΑΣ ΚΑΤΑΣΤΟΛΗΣ ΠΛΗΘΟΥΣ”, όπου μεταξύ των άλλων περιλαμβάνονται οδηγίες χρήσης των δακρυγόνων, καθώς και πρώτες βοήθειες σε περίπτωση προσβολής από χημικά! Σύμφωνα με το επίσημο αυτό εγχειρίδιο του στρατού απαγορεύεται η ρίψη δακρυγόνων βλημάτων σε κατοικημένες περιοχές. Επίσης σύμφωνα με τις οδηγίες του Μνημονίου αυτού « δεν επιτρέπεται η χρήση χημικών ουσιών: α) σε ποδοσφαιρικά γήπεδα, β) σε θέατρα και κινηματογράφους, γ) σε σχολεία, δ) σε χώρους, όπου για την έξοδο ή την αποχώρηση το πλήθος πρέπει να εξέλθει υποχρεωτικά από στενά περάσματα ή θύρες». Στην συγκεκριμένη μελέτη όπου η βασική υπόθεση ήταν οι κίνδυνοι καρκινογένεσης, όμως δε κατέληξε πουθενά. Τονίζεται ότι η παρατεταμένη έκθεση σε πολύ χαμηλή συγκέντρωση CS είναι περισσότερο ανησυχητική και θα πρέπει να μελετηθεί περαιτέρω. Αυτό είναι ένα πολύ σημαντικό ζήτημα ασφαλείας και για τους αστυνομικούς (θα συζητηθεί στην συνέχεια) που ενδέχεται να εκτίθενται τακτικά σε διασταυρούμενη μόλυνση όταν κάνουν χρήση CS, αφού πρόκειται για ουσία ιδιαίτερα ανθεκτική. Τα CS1 και CS2 διατηρούνται ακόμη περισσότερο και συνεπώς συνιστούν περιβαλλοντικό ρίσκο όσον αφορά τη δυνατότητα καθαρισμού του χώρου στον οποίο χρησιμοποιήθηκαν.

Σε επιστολή τις ελληνικής ένωσης χημικών προς τον Γεώργιο Παπανδρέου τονίζεται ότι «η χημική ουσία CS (ορθοχλωροβενζινομαλονονιτρίλη) που χρησιμοποιείτε από την ΕΛΑΣ κατατάσσεται στα χημικά όπλα, είναι όμως 10 φορές πιο δραστική από αντίστοιχες ουσίες που εμπεριέχονταν σε δακρυγόνα στο παρελθόν. Η χημική ουσία CS μπορεί να αποβεί τοξική εφόσον ριχτεί από μικρή απόσταση- λιγότερο από πέντε μέτρα- στο πρόσωπο ανθρώπων και μέσα σε κλειστό χώρο. Όταν το CS εισέρχεται στον λάρυγγα μέσω της εισπνοής προκαλεί αναπνευστικά προβλήματα και ερεθισμό των ματιών. Μπορεί όμως και να οδηγήσει σε διάτρηση του στομάχου, αφού ανακατεύεται με το σάλιο και εισέρχεται στο πεπτικό σύστημα. Το CS -κυρίως σε μεγάλες συγκεντρώσεις- μπορεί να προκαλέσει πνευμονικό οίδημα ή ακόμη και οξεία αναπνευστική ανεπάρκεια σύμφωνα με το αμερικανικό Κέντρο Ελέγχου Νοσημάτων (CDC). Πρόσφατες διεθνείς μελέτες συσχετίζουν την ουσία αυτή και με θανάτους, σε περιπτώσεις εισπνοής πολύ μεγάλων ποσοτήτων». Καταλήγοντας, τονίζουν ότι , «η χρήση σε αστικές περιοχές που χαρακτηρίζονται από κλειστά «μικροπεριβάλλοντα»- micro environments, προκαλεί τη συσσώρευση επί μακρόν των παραπάνω τοξικών χημικών ουσιών στο αστικό πολεοδομικό συγκρότημα. Επίσης, οι σταθερές μετεωρολογικές συνθήκες μπορούν να προκαλέσουν την πολύωρη παραμονή στα χαμηλά επίπεδα της ατμόσφαιρας των τοξικών χημικών ενώσεων σε επίπεδα συγκεντρώσεων ικανών να επιφέρουν τα συμπτώματα για τα οποία αρχικά σχεδιάστηκαν για μακρό διάστημα και σε μεγάλη κλίμακα. Η παραμονή επιτείνεται εάν η διασπορά των χημικών ενώσεων γίνει τη νύχτα ή λίγο πριν και συνδυασθεί με κατάλληλες συνθήκες υγρασίας, παρουσίας άλλων αερολυμάτων και άλλων ρύπων από τη «συνήθη» ατμοσφαιρική ρύπανση του λεκανοπεδίου».

Η επισήμανση τις ένωσης χημικών έρχεται σε πλήρη ταύτιση με άρθρο του έγκυρου Ιού της Κυριακής που δημοσιεύτηκε στην ελευθεροτυπια τις 13/9/1998. Μεταξύ άλλον αναφέρεται ότι στη διεθνή βιβλιογραφία υπάρχει σημαντικός όγκος δημοσιευμάτων με τις επιδημιολογικές και κλινικές παρατηρήσεις επιστημόνων που μελέτησαν τις ουσίες αυτές. Τα συμπεράσματα των μελετών καταλήγουν σε τριών ειδών διαπιστωμένες βλάβες που προκαλούνται στους διαδηλωτές:

1) Βλάβες στους οφθαλμούς. Η επίδραση των δακρυγόνων ουσιών στα μάτια είναι πολύ σοβαρότερη από έναν ολιγόλεπτο ερεθισμό. Σύμφωνα με τη μελέτη του Γερμανού καθηγητή Χόφμαν "σε μικρές συγκεντρώσεις το δακρυγόνο προκαλεί οιδήματα του επιθηλίου. Σε υψηλές συγκεντρώσεις προκαλούνται μόνιμες βλάβες, ιδιαίτερα στον κερατοειδή. Αν τo δακρυγόνο έρθει σε άμεση επαφή με τους ιστούς, προκαλείται βαριά βλάβη και νέκρωση στον κερατοειδή χιτώνα". Το σημαντικότερο είναι το γεγονός ότι η βλάβη των οφθαλμών έγινε αισθητή μόλις 8 μήνες μετά την προσβολή.

2) Βλάβες στην επιδερμίδα, φλεγμονές και αλλεργίες. Ηδη από το 1933 έχουν διαπιστωθεί κλινικά οι αλλεργικές επιδράσεις του CN. Τις ίδιες συνέπειες έχει το CS: η επαφή της επιδερμίδας με τη χημική ουσία για διάστημα μεγαλύτερο του ενός λεπτού προκαλεί ερύθημα, οίδημα και φλεγμονή. Ένας από τους κρυφούς αλλά ιατρικά βεβαιωμένους παράγοντες της ραγδαίας αύξησης των αλλεργιών σ' όλο τον κόσμο είναι και η αθρόα χρήση δακρυγόνων! Ιδιαίτερη επιβάρυνση σε αλλεργίες έχουν και οι αστυνομικοί υπάλληλοι που χειρίζονται τα μηχανήματα εκτόξευσης δακρυγόνων. Το φαινόμενο έχει περιγράψει ο Φρέιζερ, με αφορμή έναν αμερικανό δεσμοφύλακα, επιφορτισμένο με τη χρήση της φυσούνας στη φυλακή. Ο σωφρονιστικός υπάλληλος παρουσίασε συμπτώματα βαριάς αλλεργικής φλεγμονής σε όλο του το σώμα.

3) Καρκινογένεση και άλλες μακροπρόθεσμες επιδράσεις. Παρόμοιες διαπιστώσεις εξέθεσαν και οι Κάλμαν και Κουτσινέλ στο επιστημονικό συμπόσιο που οργανώθηκε με θέμα τα δακρυγόνα το 1971. Τα συστατικά του CS και του CN μπορεί, κατά τη γνώμη τους, να προκαλέσουν καρκίνο, τερατογενέσεις, γενετικές μεταλλαγές και προβλήματα κληρονομικότητας. Νεότερες έρευνες για το CS επιβεβαιώνουν ότι προκαλεί καρκίνο (περιοδικά Nature τ. 240, 1972 και New Scientist τ. 57, 1973). Μια έρευνα σε βετεράνους του Πρώτου Παγκόσμιου Πολέμου, που είχαν δεχθεί την επίδραση παρόμοιων χημικών ουσιών, έδειξε διπλάσιο από τον αναμενόμενο αριθμό καρκίνου του πνεύμονα. Και μια ανάλογη έρευνα στους εργάτες της πολεμικής βιομηχανίας κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο κατέληξε στα ίδια συμπεράσματα.

Η επικινδυνότητα των χημικών ουσιών CN και CS γίνεται και από άλλους επιστημονικούς και ιατρικούς φορείς, ο διευθυντής του νοσοκομείου «Αγιος Σάββας», Γεράσιμος Ρηγάτος, στο πλαίσιο συνέντευξης Τύπου με αφορμή εκδίκαση της μήνυσης που έχει καταθέσει η «Δημοκρατική Συσπείρωση για τις λαϊκές ελευθερίες και την αλληλεγγύη», ζητώντας την απαγόρευση της χρήσης χημικών ουσιών -«που απαγορεύονται ακόμη και εν καιρώ πολέμου»- κατά των διαδηλωτών, αναφέρει πως τα χημικά που χρησιμοποιούνται στα δακρυγόνα μπορούν να οδηγήσουν στον θάνατο. Τεκμηριωμένα στοιχεία καταγράφουν τουλάχιστον 78 θανάτους από δακρυγόνα CN και CS και 60 από σπρέι πιπεριού». Έχει αποδειχθεί πως «ποσοστό μεγαλύτερο από 75% των γυναικών που είναι μετά τον 6ο μήνα της εγκυμοσύνης τους αποβάλλουν, όταν εκτίθενται σε τέτοια χημικά». Πολύ μεγάλες δόσεις -συνεχίζει- μπορεί να προκαλέσουν σοβαρή βλάβη στους πνεύμονες ή να επιδεινώσουν καταστάσεις χρόνιας βρογχίτιδας και άσθματος».

ΘΑΝΑΤΟΙ ΑΠΟ ΔΑΚΡΥΓΟΝΑ

 Σχετικά με τους θανάτους βρήκα αρκετά στοιχεία που επιβεβαιώνουν την άποψη του κ Ρηγατου. Στη διεθνή βιβλιογραφία αναφέρεται ο θάνατος ενός ατόμου στο Αμβούργο το 1960 και τριών άλλων στις φυλακές της Ν.Υόρκης το 1975, ενός νεαρού διαδηλωτή στο γερμανικό Μπρόκντορφ το 1986 και δυο κορεατών φοιτητών το 1987. Πολύνεκροι ήταν επίσης η αντίστοιχη χρησ στις πόλεις και τα προσφυγικά στρατόπεδα της κατεχόμενης Παλαιστίνης, όπου 68 άτομα, στην πλειοψηφία τους ηλικιωμένοι και μικρά παιδιά, βρήκαν μεταξύ Δεκεμβρίου 1987 και Οκτωβρίου 1988 το θάνατο από εισπνοή υπερβολικής ποσότητας δακρυγόνων -από αυτά που έριχνε μαζικά ο ισραηλινός στρατός για να καταστείλει την Ιντιφάντα. Στην Ελλάδα, δυο από τα θύματα του Πολυτεχνείου το 1973, ο δικηγόρος Σπύρος Κοντομνάρης και ο ιδιωτικός υπάλληλος Δημήτριος Παπαϊωάννου, αναφέρονται στο πόρισμα Τσεβά ως θανόντες από την ίδια αιτία. Η εκτεταμένη χρήση του pepper spray στις ΗΠΑ σχετίζεται με 60 τουλάχιστον θανάτους συλληφθέντων από το 1992 μέχρι σήμερα. Οσο για το CS, που χρησιμοποιείται και στην Ελλάδα, ο πρώτος νεκρός από "φυσούνα" σημειώθηκε στη Βρετανία το Μάρτιο του 1996. Λεγόταν Ιμπραήμ Σέι και ήταν 29 χρονών.

Η φυσουνα και το CS

Σύμφωνα με το άρθρο του Ιού της Κυριακής, η φυσούνα έχει βάρος 7,5 κιλά περίπου κενή και 9,5 κιλά γεμάτη".
-- η δακρυγόνα ουσία που εκτοξεύει είναι oρθοχλωροβενζαμαλονονιτρίλη (CS) αναμιγμένη, για τις ανάγκες της εκτόξευσης, με συμπιεσμένο διοξείδιο του άνθρακα (CO2). Η αναλογία γόμωσης είναι 1,1 κιλό CS με 700-750 γραμμάρια CO2 σε υγρή μορφή.

--"η φυσούνα αδειάζει με συνεχή χρήση 16 δευτερολέπτων" και, ως εκ τούτου, "η χρήση πρέπει να γίνεται διακεκομμένα, με διάρκεια ενός (1) δευτερολέπτου κάθε φορά".

-- το γέμισμα του εργαλείου, τόσο με CS όσο και με CO2 γίνεται από τον ίδιο το χειριστή, από δοχείο 25 κιλών (στην πρώτη περίπτωση) και φιάλη αερίου (στη δεύτερη). Οι οδηγίες δεν παραλείπουν να τονίσουν τα μέτρα ασφαλείας που πρέπει να παίρνουν τα αστυνομικά όργανα: "Προσοχή! Πάντοτε φορούμε γάντια και μάσκα με γυαλιά και σκουπίζουμε με χαρτί κουζίνας τις πιθανές διαρροές και εκχυλίσεις".

--"η εκτόξευση της δακρυγόνου ουσίας δεν επηρεάζεται από την βροχή ή τη θερμότητα, φτάνει δε σε απόσταση 20 έως 30 μέτρων ανεξαρτήτως της φοράς του ανέμου, ακολούθως δε διαχύνεται (sic) ανάλογα με την φορά και την ένταση αυτού, φθάνοντας σε απόσταση 100-200 μέτρων".

Το CS σε όλες τις μελέτες αναφέρεται σαν επικίνδυνα βλαβερή ουσία. Έρευνες και εργαστηριακά πειράματα κατέληξαν στο συμπέρασμα οτι τα αποτελέσματα της ουσίας αυτής είναι τα πιο επικίνδυνα και πιο πολύπλοκα. Σε υψηλές συγκεντρώσεις προκαλείτε διατάραξη των χρωμοσωμάτων, γενετική μετάλλαξη και αύξηση του αριθμού των ανώμαλων χρωμοσωμάτων. Οι κίνδυνοι σωρευτικής έκθεσης αυξάνονται εξαιτίας του εθισμού στο CS.

Μια ομάδα πανεπιστημιακών του Χάρβαρντ, το 1989, επισήμανε οτι η πιθανότητα η κυανιούχα ρίζα της σύνθεσης του CS να εξελιχθεί σε κυάνιο, μολύνοντας τους ανθρώπινους ιστούς, παραμένει «αντικείμενο διαφωνίας». Ιδιαίτερα ανησυχητικές έκριναν τις πληροφορίες απο την Παλαιστίνη, οτι η χρήση CS συνδέεται με αύξηση στις αποβολές και γεννήσεις νεκρών παιδιών. Μια άλλη λεπτομέρεια αφορά την αθροιστική του ιδιότητα. Οι ποσότητες του δηλητηρίου που δέχεται ο οργανισμός μας διατηρούνται στο χρόνο και προστίθενται η μια στην άλλη με ανυπολόγιστες επιπτώσεις. Πρόκειται για το ίδιο ακριβώς πρόβλημα που οδήγησε στην απαγόρευση του φυτοφαρμάκου DDT.
Μια έκθεση του 2000 του Ευρωκοινοβουλίου αναφέρει : «Σε υψηλά επίπεδα έκθεσης, τοξικολογικές μελέτες σχετικές με την εισπνοή, δείχνουν οτι το CS μπορεί να προκαλέσει χημική πνευμονία και θανατηφόρο πνευμονικό οίδημα (τα θύματα πεθαίνουν πνιγμένα στα ίδια τους τα πνευμονικά υγρά). Επίσης πολύωρη έκθεση οδηγεί σε δυσλειτουργία των αεροφόρων οδών.

Μελέτες στομαχικής τοξικολογίας επισημαίνουν την ευκολία με την οποία προκαλεί σοβαρή διατρητική γαστρεντερίτιδα. Έκθεση ακόμα και σε χαμηλή συγκέντρωση CS ανεβάζει την πίεση της κυκλοφορίας και υπάρχει ιδιαίτερος κίνδυνος βλάβης στην υγεία ενηλίκων που βρίσκονται σε υπερένταση ή εχουν μη εντοπισμένο ανεύρισμα. Σε αρκετά υψηλά επίπεδα έχει συσχετιστεί με καρδιακή ανεπάρκεια, ζημιά στο συκώτι και θάνατο. CS απο βομβίδες έχει επίσης προκαλέσει οξέα μαζικά χημικά εγκαύματα.

Οι μακροπρόθεσμες επιδράσεις των χημικών είναι και οι περισσότερο επικίνδυνες : καρκινογενέσεις (κυρίως καρκίνος των πνευμόνων), τερατογενέσεις, γενετικές μεταλλαγές, προβλήματα κληρονομικότητας και αναπαραγωγής, αναπνευστικές ασθένειες, σχηματισμός όγκων. Στην διεθνή βιβλιογραφία, δίπλα στις μακροπρόθεσμες συνέπειες , αναφαιρετε το παράδειγμα κάτοικων ενός βιετναμικού χωριού οπου υπέστησαν επίθεση με δακρυγόνα απ’ τους αμερικανούς πεζοναύτες. 35 πέθαναν και 7 τυφλώθηκαν.

Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Το αρμόδιο υπουργείο Δημόσιας Τάξης παλαιότερα, προστασίας του πολίτη σήμερα, που προΐστανται της Ελληνικής Αστυνομίας, απαντώντας σε σχετικές ερωτήσεις αναφέρουν ότι: «Το CS δεν περιλαμβάνεται στον πίνακα των απαγορευμένων ουσιών της σύμβασης του Παρισιού του 1993 και ως εκ τούτου δύναται να χρησιμοποιηθεί για σκοπούς διατήρησης της δημόσιας τάξης και καταστολής στάσης στο εσωτερικό του κράτους». Η θέση αυτή έρχεται σε κραυγαλέα αντίθεση με το πρωτόκολλο της Συνθήκης της Γενεύης της 171/6/1925, που αναφέρει ότι: «Απαγορεύεται η χρήση ασφυξιογόνων, δηλητηριωδών και άλλων αερίων, καθώς και βακτηριολογικών μέσων». Προφανώς όμως, σύμφωνα με τις απαντήσεις του υπουργείου Εσωτερικών αυτές οι απαγορεύσεις δεν ισχύουν όταν αυτά τα χημικά όπλα στρέφοντα εναντίον των πολιτών της ίδιας της χώρας.

ΟΙ ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΟΙ ΓΙΑ ΤΟ CS

Aσυνήθιστα αυξημένα περιστατικά σοβαρών ασθενειών καταγράφονται στις ειδικές μονάδες της Aστυνομίας που έχουν την ευθύνη ρίψης χημικών σε διαδηλώσεις. Kαταγγελίες για αύξηση εμφάνισης καρκίνων και εξαιρετικά επικίνδυνων νευροπαθειών, όπως η σκλήρυνση κατά πλάκας, φτάνουν στις ομοσπονδίες των αστυνομικών. Aν και τα στόματα είναι ακόμα κλειστά, οι πληροφορίες θέλουν αστυνομικούς που εκτίθενται συχνά στις χημικές ουσίες να πάσχουν από σοβαρές ασθένειες.
«Yπάρχουν ανησυχίες για αυξημένα περιστατικά καρκινοπαθειών στους αστυνομικούς από τη μακροχρόνια χρήση των χημικών ουσιών», δηλώνει στο «Eθνος της Kυριακής» ο Kώστας Bουδούρης, γενικός γραμματέας της Πανελλήνιας Oμοσπονδίας Aστυνομικών Yπαλλήλων (ΠOAΣY). «H αγωνία μας είναι μεγάλη, καθώς κανείς δεν ξέρει τη σύσταση των ουσιών αυτών και τις βλαβερές συνέπειες που προκαλούν όχι μόνο στους αστυνομικούς, αλλά και στους διαδηλωτές». «Σύμφωνα με τις δικές μας πληροφορίες, ο καρκίνος θερίζει τους αστυνομικούς των MAT, ενώ έχουν αρχίσει να εμφανίζονται και περιστατικά σκλήρυνσης κατά πλάκας. Tι περιμένουμε δηλαδή, να γίνει επιδημία;», μας λέει ο Mίλτος Aνδρικόπουλος, υπεύθυνος του ΣYPIZA για τα Σώματα Aσφαλείας.
«H Aστυνομία χρησιμοποιεί αβασάνιστα τις πολεμικές χημικές ουσίες κατά κόρον, χωρίς να ξέρει το είδος της χημικής ουσίας ή τις επιπτώσεις στον ανθρώπινο οργανισμό», δηλώνει στο «Eθνος της Kυριακής» ο Bασίλης Kαπράλος, συνταγματάρχης, ειδικός πυροτεχνουργός του Στρατού Ξηράς. «Δύο είναι τα κύρια αέρια που χρησιμοποιεί η EΛ.AΣ.: τη χλωροκετοφαινόνη CN (Chloroacetophenone) που είναι ερεθιστική δακρυγόνος ουσία και τον αδαμσίτη DM (Adamsite), ερεθιστικό εμετικό αέριο που εμπεριέχουν οι κατακαιωμένου τύπου χειροβομβίδες και φιάλες που έχουν οι αστυνομικοί στις ζώνες τους. Tα αέρια είναι τοξικά, αλλά δεν θεωρούνται θανατηφόρα. Aπαγορεύεται πάντως να εισέρχονται στα μάτια και στους πνεύμονες», λέει ο ειδικός. Το DM χρησιμοποιείται συνήθως σε συνδυασμό με δακρυγόνο CN, ούτως ώστε λόγω της τάσης προς εμετό να αναγκαστεί ο «εχθρός» να αφαιρέσει τη μάσκα, οπότε υπόκειται στην επιρροή του δακρυγόνου. Σε αντίθεση με τις διαβεβαιώσεις των αρχών θεωρείτε σίγουρο ότι οι διαδηλωτές του Δεκεμβρη φιλοδωρήθηκαν με χειροβομβίδες 614CS.
Το άρθρο του Ιου της Κυριακης είναι αποκαλυπτικό σχετικά με την άποψη των αστυνομικών για τα χημικά. Συγκεκριμένα, τα συνδικάτα των ελλήνων αστυνομικών εκφράζουν έντονη ανησυχία, που οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην ίδια την άμεση εμπειρία των χειριστών του ακίνδυνου όπλου. «Πολλοί συνάδελφοι παραπονούνται πως αντιμετωπίζουν προβλήματα με αυτές τις ουσίες», εξηγεί ο γενικός γραμματέας της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Αστυνομικών Υπαλλήλων Γιάννης Μακρής. «Αν οι μάσκες έχουν παλιά φίλτρα, επιτρέπουν την εισαγωγή αερίου. Και στο δέρμα δημιουργεί φαγούρα και αν τρίψεις το μάτι σου... Ακόμα και μέσα στα λεωφορεία μετακίνησης των Δυνάμεων, σχεδόν πάντα υπάρχει κάποια διαρροή από τα κουτιά στα οποία φυλάσσονται αυτά τα χημικά. Σε παλιότερη συνάντησή μας με τον υπουργό είχαμε αναφερθεί και σ'αυτό. Ότι δηλαδή αντιμετωπίζουμε πρόβλημα μέσα στις κλούβες. Ο αέρας μυρίζει πολλές φορές από τις ουσίες». Σε ερώτηση προς το Κυριο Μακρη σχετικά με την επίσημη ενημέρωση που έχουν για τους κινδύνους της χρήσης, η απάντηση είναι πως «Δεν έχουμε δεί ποτέ γνωμάτευση του Γενικού Χημείου του Κράτους ή κάποιας άλλης αρμόδιας υπηρεσίας που να λέει καθαρά και ξάστερα πως δεν υπάρχει πρόβλημα. Θέλουμε να γίνει μια τέτοια έρευνα, έτσι ώστε κι εμείς να έχουμε μια επίσημη απάντηση. Τώρα ακούγονται διάφορα από διάφορες πλευρές, ότι είναι καρκινογόνες ουσίες. Δεν μπορώ να το γνωρίζω. Φυσικά, τις όποιες βλάβες επιφέρουν δε θα τις επιφέρουν μονάχα στους διαδηλωτές αλλά και σ' αυτούς που κάνουν τη χρήση. Κι ίσως αυτοί οι τελευταίοι να το δέχονται και σε μεγαλύτερη ένταση, γιατί η επαφή τους μ' αυτή την ουσία είναι συνεχόμενη...».

Η αγωγή κατά του ελληνικού δημοσίου για τα δακρυγόνα

Μέχρι εδώ είναι αρκετά ξεκάθαρο ότι η χρήση των χημικών είναι επικίνδυνη και παράνομη κάτι το οποίο υποστηρίζεται από μελέτες και επιστημονικές δηλώσεις. Αυτός ήταν και ο λόγος της αγωγής κατά του δημόσιου που έγινε εκ μέρους 12 εναγόντων που ήταν πανεπιστημιακοί, εκπαιδευτικοί, μέλη ομοσπονδιών και φοιτητές (πλήρες κείμενο, http://indy.gr/analysis/i-agog-kata-toy-ellinikoy-dimosioy-gia-ta-dakrygona-to-plres-keimeno-1). Η απόφαση του δικαστηρίου ήταν τραγελαφική..
Το Τριµελές Διοικητικό Πρωτοδικείο Αθηνών (18ο τµήµα) απέρριψε την αγωγή των δώδεκα συνολικά εναγόντων, οι οποίοι ζητούν από το Ελληνικό Δηµόσιο συνολικά το ποσό των 3,6 εκ. ευρώ ως χρηµατική ικανοποίηση με τον ισχυρισμό ότι χρησιμοποιήθηκαν σε βάρος τους «απρόκλητα, αναίτια, µαζικά και αδιάκριτα χηµικές ουσίες επικίνδυνες, οι οποίες οδηγούν ακόµη και στον θάνατο». Όμως, ο ισχυρισμός απορρίφθηκε ως «νόµικα αβάσιµος». Το δικαστήριο έκκρινε τα δακρυγόνα ακίνδυνα για την δημόσια υγεία και ότι η χρήση τους στις συγκεντρώσεις δεν είναι «καθαυτή παράνοµη», εφόσον κρίνεται ότι κινδυνεύει η σωµατική ακεραιότητα αστυνομικών ή άλλων τρίτων. Χαρακτήρισε τους διαδηλωτές παραβάτες του νόµου και τη χρησιμοποίηση δακρυγόνων από την ΕΛΑΣ ως συμβατή με «την αποστολή και τις υποχρεώσεις της για τη διαφύλαξη της δημόσιας τάξης». Το στοιχείο που αναφέρεται στα δικόγραφα ότι μόνο μέσα σ’ ένα απόγευμα είχαν μετρηθεί από τους διαδηλωτές τουλάχιστον 800 (!) δακρυγόνα ουδόλως ελήφθη υπόψη. Τέλος, απορρίπτει την επιδίκαση στους ενάγοντες του αιτούμενου ποσού ως χρηµατική αποζημίωση λόγω ηθικής βλάβης με την αιτιολογία ότι «ουδόλως απέδειξαν τις σωµατικές βλάβες που προβάλλουν ότι υπέστησαν άµεσα από τη ρίψη χηµικών κατά τη διάρκεια των εν λόγω συγκεντρώσεων».

Με λιγα λογια το δικαστηριο εκρυνε ότι για τη ρίψη των δακρυγόνων σε βάρος τους δεν έφταιγαν οι αστυνομικοί, αλλά... οι διαδηλωτές. Το δικαστήριο ούτε λίγο ούτε πολύ έκρινε ότι τα δακρυγόνα δεν... βλάπτουν την υγεία και ότι η χρήση τους στις συγκεντρώσεις δεν είναι παράνομη, εφόσον κρίνεται ότι κινδυνεύει η σωματική ακεραιότητα αστυνομικών ή άλλων τρίτων. Η απόφαση σύμφωνα με την οποία η χημική ουσία CS (βασικό συστατικό των δακρυγόνων) «δεν είναι επικίνδυνη», αλλά ούτε «καθαυτή παράνομη», έρχεται ευθέως σε αντίθεση -όπως αναφέρεται από την πλευρά των εναγόντων- με το διεθνές δίκαιο.

Ο στιγματισμος της ψυχικης διαταραχης ως λειτουργια

 Ο στιγματισμος της ψυχικης διαταραχης ως λειτουργια

by De-Lira

Στο παρόν κείμενο θα ασχοληθώ με τον στιγματισμό ως μηχανισμό βαθειά δομημένο στην ανθρώπινη κοινωνική φύση. Στην προσπάθεια να υποστηρίξω τον παραπάνω ισχυρισμό θα αναφερθώ στην ανάλυση του Σαρτρ σχετικά με τον Αντί- Σημιτισμο, καθώς και με τα στοιχεία της προσωπικότητας που απαιτούνται για την στήριξη του φαινομένου. Στην συνέχεια θα παραθέσω μια σύντομη ιστορική αναφορά στο θέμα της «τρέλας» και το χρονικό σημείο όπου ταυτίστηκε με τον στιγματισμό.

Σαρτρ και Αντί-Σημιτισμός

Η ανάλυση του Γάλλου φιλόσοφου στο φαινόμενο του Αντί-Σημιτισμού προσφέρει μια καλή βάση για την κατανόηση του στιγματισμού της ψυχικής διαταραχής. Η προσέγγιση του στο θέμα είναι ιδιαίτερη και αυθεντικά καινούργια καθώς εστιάζει την φιλοσοφική του ματιά στους παράγοντες της προσωπικότητας που διαμορφώνουν το φαινόμενο επιτιθέμενος προς τον Αντί-Σημιτισμό με υπαρξιακά επιχειρήματα. Ο Σαρτρ υποστηρίζει ότι ο Εβραίος εκπροσωπεί μια ανθρώπινη κατάσταση η οποία κρίνετε μισητή από πολλούς, μια κατάσταση επιζήμια και βλαβερή για το κοινωνικό σύνολο. Ο Αντί-Σημίτης βλέπει τον Εβραίο όχι απλά σαν έναν κοινωνικό διαφθορέα αλλά σαν έναν διαφθορέα που στοχεύει σε αυτό που ο Αντί- Σημίτης αρκείται να ονομάζει ως υγιή ανθρώπινη κατάσταση. Ο Σαρτρ εξετάζει την αναγκαιότητα να χρησιμοποιηθεί ο Εβραίος ως σύμβολο του κακού για τον Αντί-Σημίτη τονίζοντας την βαθειά ψυχολογική ανθρώπινη ανάγκη που καθρεπτίζεται στο συμβολισμό και την απεικόνιση του Εβραίου ως κάτι διαβολικό .

Εστιάζοντας στο συγκεκριμένο θέμα, ο συλλογισμός του Σαρτρ ακολουθει μια Μανιχαιστικη διεργασία. Ο Αντί-Σημίτης, όπως και ο κάθε άνθρωπος κρίνει τον κόσμο βασισμένος στην αρχή του καλού και του κακού. Η διαφορά στην περίπτωση του Αντί-Σημίτη εντοπίζεται στην αδυναμία εύρεσης μιας ωφέλιμης κοινωνικής θεώρησης του καλού και του κακού που τον οδηγεί στην αναγκαστική προσωποποίηση του κακού. Ο Αντί-Σημίτης βλέπει τον κόσμο ασπρόμαυρα, απόλυτα κακό η απόλυτα καλό καταλήγοντας εύλογα στο συμπέρασμα να χαρακτηρίζει τον Εβραίο ως  την απόλυτη εκπροσώπηση του κακού και τον Αντί-Σημίτη σαν τον απόλυτο πρέσβη του καλού. Ο συλλογισμός του Σαρτρ αντιλαμβάνεται τον Αντί-Σημίτη σαν ένα άτομο όπου η κρίση του βασίζεται σε μια μαγική μεταμόρφωση του κόσμου βασισμένη σε παράλογες σκέψεις που τον ωθούν σε μια συμπεριφορά που χαρακτηρίζεται από σύγχυση. Ο Σαρτρ υποστηρίζει ότι η ανάλογη σύγχυση έχει τις ρίζες της στον φόβο του ανθρώπου για την υπαρξιακή του κατάσταση. Ο όρος υπαρξιακή κατάσταση χρησιμοποιείται για να εκφράσει τον γενικό φόβο του ανθρώπου για τον εαυτό του, την αλήθεια για τα όρια του εαυτού του, καθώς και την εμπειρία της αποτυχίας. Ο Εβραίος εκπροσωπεί όλα τα παραπάνω με αποτέλεσμα να αποτελεί μια πλήρη εξήγηση του κόσμου. Υιοθετώντας το μοντέλο «της ιδιαιτερότητας του άλλου»  ο Αντί-Σημίτης όπως προτείνει ο Σαρτρ, «Δεν έχει πια την ανάγκη για προσωπική διερεύνηση. Με το να ασπάζεται τον Αντί-Σημιτισμό δεν υιοθετεί απλά μια γνώμη αλλά στην ουσία επιλεγεί τον εαυτό του ως άτομο. Διαλέγει ένα καλό το οποίο είναι μια για πάντα σταθερό χωρίς καμία ανάγκη αμφιβολίας, επιλεγεί ένα καλό που δεν τολμά να επανεξετάσει από φόβο μήπως χρειαστεί αναθεώρηση». Παρατηρούμε λοιπόν, ότι ο Αντί-Σημίτης αποφεύγει την ελευθερία της επιλογής εξ αιτίας του φόβου της σηνηδιτοποιησεις της που τον καθιστά υπεύθυνο για της ίδιες του τις πράξεις, κάτι το οποίο φαντάζει αρκετά τρομακτικό ώστε να το αποδεχτεί.

Συνοψίζοντας, ο Αντί-Σημίτης του Σαρτρ « δεν φοβάται τους Εβραίους αλλά τον εαυτό του, την ίδια του τη συνείδηση, την ελευθερία του, τα ένστικτα του, την ευθηνή των πράξεων του, την κοινωνία και τον κόσμο, τα πάντα εκτός από τους Εβραίους». Αν το μόνο που ο άνθρωπος έχει να κάνει σε μια προσπάθεια να αποβάλει τους φόβους του είναι να τους προβάλει στον «άλλο», αυτό συνεπάγετε ότι το καλό είναι ήδη δοσμένο απαλλάσσοντας τον από την ανάγκη να δώσει νόημα στις πράξεις του αλλά και να αποδεχτεί τις συνέπειες των ιδίων του των επιλογών.

Ο Σαρτρ παρουσιάζει τον στιγματισμό των Εβραίων σαν ένα ακραίο κοινωνικό θέμα που αντικατοπτρίζει την συνεχή ανάγκη του ανθρώπου για στιγματισμό κοινωνικών ομάδων. Βασιζόμενοι στην ανάλυση του μπορούμε να κάνουμε υποθέσεις και αναλύσεις αναφορικά με πολλά είδη κοινωνικού στιγματισμού. Στην συνέχεια θα ασχοληθώ με τον στιγματισμό μιας άλλης ιδιαίτερης κοινωνικής ομάδας, αυτής των ψυχικά διαταραγμένων. Σε μια προσπάθεια μετάβασης  από τον στιγματισμό του Εβραίου στον στιγματισμό τις ψυχικής διαταραχής θα χρειαστεί να ανατρέξω στο ιστορικό σημείο όπου η ψυχική διαταραχή στιγματίστηκε και έγινε συνώνυμη του κακού.

Ο στιγματισμός τις ψυχικής διαταραχής στην Ιστορία

Ο Φουκώ προσεγγίζει τον ορισμό του καλού και του κακού με τρόπο παρόμοιο με αυτόν του Σαρτρ ονομάζοντας τον ως θεμελιώδη δυισμό της δυτικής συνείδησης. Επίσης, προσθέτει ότι στην περίπτωση που ένας ορισμός δεν μπορεί να δοθεί με το όνομα καλό η κακό, θα δοθεί με προσωνύμια όπως normal και abnormal. Στο βιβλίο του η Ιστορία της τρέλας αναλύει τις ιστορικές αλλαγές των πολιτικών και κοινωνικών τάσεων απέναντι στην τρέλα, στο καλό και στο κακό, στο normal και abnormal. Στο συγκεκριμένο βιβλίο ο Φουκώ εντοπίζει τέσσερις κρίσιμες περιόδους αντιμετώπισης τις τρέλας, η πρώτη προσδιορίζεται στα τέλη του μεσαίωνα, η δεύτερη μεταξύ 17^ου και 18^ου αιώνα, η τρίτη τον 19^ο αιώνα και τέλος η τέταρτη τον 20^ο.

Στην πρώτη περίοδο η τρέλα κατέχει μια «παιδική» φύση απόλυτα αναγκαία για την κάθε κοινωνία καθώς υπενθύμιζε στους ανθρώπους την εξάρτηση τους από τον θεό που εκλαμβάνετε σαν μια προστατευτική πατρική φιγούρα. Στην συγκεκριμένη περίοδο οι κατά κοινή ομολογία ψυχικά διαταραγμένοι είχαν την δυνατότητα να ζουν εντος του κοινωνικού συνόλου και να αντιμετωπίζονται με σεβασμό και τιμή κατά της προσταγής του χριστιανικού δόγματος.

Κατά την δεύτερη περίοδο παρατηρείτε μια μετατόπιση της κοινωνικής άποψης απέναντι στην ψυχική διαταραχή. Κατά τον Φουκώ υποβόσκει ένας γενικός φόβος για τα ψυχικά διαταραγμένα άτομα ο οποίος εκφράζεται από μια τάση εξερεσεις τους από τα κοινωνικά δρώμενα. Σε αυτό το σημείο η ψυχική διαταραχή εκλαμβάνεται ως εκπρόσωπος τις τρομακτικής ανθρώπινης φύσης, ενός ζωικού καταστροφικού ενστίκτου που είναι κομμάτι του κάθε ανθρώπου. Επίσης, τονίζεται ότι οι ψυχικά διαταραγμένοι αντιμετωπίζονται με το ίδιο τρόπο που αντιμετωπίζονταν οι κύριοι αποδιοπομπαίοι τράγοι της εποχής όπως οι φτωχοί, οι κλέφτες και οι εγκληματίες.

Την τρίτη περίοδο στην ιστορία της τρέλας, η ψυχική διαταραχή αρχίζει να ταυτίζεται με την φυσική ασθένεια και αντιμετωπίζεται με τα γνωστά ιατρικά μέσα. Εκτός από αυτό μια ακόμη αλλαγή λαμβάνει τόπο, οι ψυχικά διαταργμενη διαχωρίζονται από τις υπόλοιπες κοινωνικές ομάδες που είχαν ταυτιστεί την δεύτερη περίοδο.  Τέλος, ο 20^ος αιώνας χαρακτηρίζεται από την εμφάνιση του Φρόυντ και τις ψυχανάλυσης ένα σημείο στην ιστορία όπου ξεκινά ο διάλογος με την ψυχική διαταραχή βοηθώντας τους «λογικούς» να καταλάβουν τον κόσμο καλύτερα.

Στο παρόν κείμενο επιλέγω να εστιάσω στον 17^ο με 18^ο αιώνα όπου η ψυχική διαταραχή ξεκινά να γίνεται συνώνυμη με τον φόβο. Η άποψη του Φουκώ γι αυτήν την αλλαγή είναι ανάλογη με την άποψη του Σαρτρ σχετικά με τον φόβο προς τον ίδιο μας τον εαυτό και τον γενικότερο φόβο της ανθρώπινης ύπαρξης. Για την καλύτερη κατανόηση της ομοιότητας μεταξύ τον δυο στοχαστών αναφέρω τα παρακάτω παραδείγματα. Ο Φουκώ αναφέρει ότι κατά την συγκεκριμένη περίοδο της ταύτισης τις ψυχικής διαταραχής με τον φόβο οι περισσότεροι άνθρωποι πίστευαν ότι επιδημίες όπως η χολέρα και η πανούκλα προερχόταν από τον δηλητηριασμένο αέρα που έβγαινε από τα Σανατόρια στα προάστια των πόλεων. Μια ανάλογη αναφορά γίνεται και στον Σαρτρ τονίζοντας ότι οι Εβραίοι απαγορευόταν να κολυμπούν στις δημόσιες πισίνες καθώς επικρατούσε η άποψη ότι μπορούν να μεταδώσουν μολύνσεις και ακαθαρσίες. Η ομοιότητα είναι εμφανής καθώς και στις δυο περιπτώσεις βλέπουμε ότι συγκεκριμένες ομάδες χρησιμοποιούνται ως «αποδιοπομπαίοι τράγοι».

Όπως τόνισα παραπάνω, η τρέλα τον 18^ο αιώνα εκλαμβάνετε ως μια δύναμη ικανή να εξολοθρεύσει την ανθρώπινη φύση μετατρέποντας την σε ένα δυσβάστακτο μαρτύριο όμοιο με ζωντανό θάνατο. Πριν τον 18^ο αιώνα ο φόβος του θανάτου εκφραζόταν με την μορφή επιδειμειων και πολέμων. Το 18^ο αιώνα η ψυχική διαταραχή συγκεντρώνει όλο το βάρος του ανθρωπινού φόβου προς το θάνατο παίρνοντας την μορφή ενός ζωντανού θανάτου, μια ψυχική κατάσταση όπου η δυνατότητα δράσης είναι απούσα. Σε αυτό το σημείο είναι σημαντικό να επεκταθούμε στην διαδικασία δράσης ως δομημένο συστατικό στην ανθρώπινη έκφραση. Πιο συγκεκριμένα, η δράση προϋποθέτει μια βασική αρχή, την αρχή της προβλεψιμοτητας, ο κόσμος και η κοινωνία, δηλαδή το περιβάλλον που ο άνθρωπος ζει πρέπει να χαρακτηρίζεται από προβλεψιμοτητα. Στην περίπτωση της τρέλας η προβλεψιμοτητα δεν υφίσταται κάνοντας την δράση αδύνατη. Ένας κόσμος που κυριεύετε από ψυχικά διαταραγμένους δεν είναι καθόλου προβλέψιμος, δεν βασίζετε σε κανένα ασφαλές πλαίσιο περιορισμού με αποτέλεσμα να οδηγεί τους λογικούς στην αδυναμία δράσης και έμμεσα σε μια δυσβάστακτη αγχώδη κατάσταση όμοια με έναν ζωντανό θάνατο.

Η πιθανότητα ύπαρξης μιας ανάλογης κατάστασης πρέπει να είναι αδύνατη, η παραμικρή υποψία ενός τόσο οδυνηρού πλαισίου είναι ικανή να σπείρει τον φόβο. Η αντιμετώπιση του φαινομένου κρίνετε αναγκαία για την επικράτηση της λογικής. Η δράση όμως πέρα από την  προβλεψιμοτητα χρειάζεται και ένα ισχυρό θεωρητικό σύστημα ώστε να έχει αποτέλεσμα. Κρίνεται αναγκαίος ο ορισμός μιας θεωρίας βασισμένης στην έννοια του καλού και του κακού, ενός συστήματος που επιτρέπει τον αποκλεισμό ενδεχομένων, μια βασική λειτουργία στο χτίσιμο ενός προσωπικού ηθικού κώδικα δράσεις.  Βαφτίζοντας την ψυχική διαταραχή και τον Εβραίο ως κοινωνικά κακό αυτόματα ορίζεις το καλό και στην συνέχεια το ακολουθείς. Ο φόβος προς των Εβραίο και τον ψυχικά διαταραγμένο λέει ο Σαρτρ βασίζεται στον φόβο του ανθρώπου απέναντι στην κριτική σκέψη, βασίζεται στην ανάγκη του ανθρώπου να ζει σε έναν κόσμο όπου όλα είναι δοσμένα χωρίς καμία ανάγκη να ανακαλυφθούν, έναν κόσμο όπου η αναζήτηση και η κριτική είναι σε δεύτερη μοίρα. Ο Σαρτρ τονίζει ότι ο άνθρωπος επιζητά την κριτική σκέψη μόνο σε κάτι που είναι ήδη γνωστό, επιθυμεί να ζει σε ένα περιβάλλον όπου όλα παραμένουν σταθερά για πάντα χωρίς την ανάγκη αλλαγής του προσωπικού του θεωρητικού (ηθικού) συστήματος.  Πατώντας στην μελέτη του Σαρτρ για τον Αντί – Σημίτη και στον Φουκώ για τον στιγματισμό της ψυχικής διαταραχής παρατηρούμε ότι και στις δυο περιπτώσεις ο «άλλος» εκπροσωπεί μια εικόνα που προκαλεί φόβο, σύγχυση και οργή, αυτή η εικόνα δεν είναι τίποτε άλλο παρά η εικόνα για τον εαυτό μας. Το φαινόμενο της επιλογής ενός εξωτερικού μοντέλου που μας επιτρέπει να προβάλουμε σε αυτό όλους μας τους φόβους αντικατοπτρίζει την ανθρώπινη τάση για αποφυγή της εσωτερικής αναζήτησης.

Η προσπάθεια να καταλάβουμε το φαινόμενο της ψυχικής διαταραχής, η το φαινόμενο του ρατσισμού και του Αντί- Σημιτισμού απαιτεί την προσωπική μας επαφή με τις συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες. Η ανάλογη κατάσταση προκαλεί φόβο καθώς η ψυχική διαταραχή έχει ταυτιστεί με μια τρομακτική κατάσταση, ένα νοητικό στάδιο όπου ο παραλογισμός και η κοινωνική απομόνωση είναι τα βασικά χαρακτηριστικά. Ένα στάδιο όπως αυτό μπορεί να μετατρέψει την ζωή σε έναν εφιάλτη, οπότε ένα στάδιο σαν αυτό δεν είναι δυνατόν να υπάρχει προς όφελος της κοινωνικής συνοχής. Το αποτέλεσμα είναι η ταύτιση με το κακό και η προσπάθεια αφανισμού του.  Χρησιμοποιώντας προσωνύμια όπως κακό και abnormal καταφέρνουμε να διαχωρίσουμε την ύπαρξη μας από τις βλαβερές καταστάσεις κερδίζοντας την απαραίτητη ισορροπία

Η τρέλα και η λογική είναι δυο αντίθετες έννοιες. Για να ορίσουμε ένα θέμα όπου η γνώση μας είναι περιορισμένη, είναι αναγκαίο να ορίσουμε το αντίθετο του. Στην τέχνη και την αισθητική είναι αναγκαίο να ορίσεις την ασχήμια για να ορίσεις στην συνεχεία την καλαισθησία και την ομορφιά. Στην κοινωνία, είναι αναγκαίο να ορίσεις το κακό έτσι ώστε να ορίσεις το καλό, το ίδιο ισχύει και για τους όρους normal και abnormal. Μπαίνοντας σε μια ανάλογη διαδικασία γίνεσαι ταυτόχρονα μέτοχος σε μια αιώνια μάχη αντιθέσεων που της περισσότερες φορές έχει ασαφή κατάληξη. Ο ορισμός του καλού και του κακού ήταν πάντα ένα ζήτημα που απασχολούσε την ανθρωπότητα σε μεγάλο βαθμό. Ο κάθε άνθρωπος έχει την ανάγκη αναζήτησης νοήματος και καθιέρωσης ορισμών ικανών να κατευθύνουν την δράση και συμπεριφορά του. Για να επιτύχουν κάτι τέτοιο πρέπει πρωτ απ όλα να ορίσουν τη «πρέπει» και τη «δεν πρέπει» να κάνουν, η μάχη μεταξύ καλού και κακού ήταν πάντα ένα πρωταρχικό ζήτημα για την κάθε κοινωνία.

Αν ο Φρόιντ δεν ήταν γιατρός…

by De-Lira

     Ο Φρόιντ ήταν γιατρός, νευρολόγος για την ακρίβεια. Ήταν ένας καλλιεργημένος άνθρωπος με ευρύ πεδίο γνώσης που περιελάμβανε από λογοτεχνία και φιλοσοφία μέχρι μυθολογία και αρχαιολογία. Στην εποχή του ήρθε αντιμέτωπος μ ένα σημαντικό θέμα που για να πούμε την αλήθεια παραμένει άλυτο μέχρι σήμερα. Η σωματοποίηση ψυχικών προβλημάτων ήταν η απαρχή του πεδίου ερευνών του και ένας από τους βασικούς τομείς δράσης του. Στην συνέχεια προχώρησε στην διατύπωση μιας θεωρίας η οποία είχε τον άνθρωπο σαν βασικό της χαρακτηριστικό διεισδύοντας σε πολλούς τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας. Είναι αλήθεια ότι ο Νίτσε έκανε την αρχή και ο Φρόιντ αποτελείωσε την έννοια του θεού βάζοντας τον άνθρωπο σαν τον μοναδικό υπεύθυνο για τα προβλήματα της καθημερινότητας του. Κάτι τέτοιο σίγουρα αποτέλεσε ένα μεγάλο ηθικό άλμα και την φλόγα για την έκρηξη κινημάτων τέχνης και φιλοσοφίας. Είμαι αρκετά περίεργος για το τι θα συνέβαινε  αν ο Φρόιντ αγνοούσε την ιατρική του ειδικότητα και παρέμενε ο φιλόσοφος που σαν τέτοιος προέβαλε μέσα από τα πολλά κείμενα του, η εξέλιξη της ψυχανάλυσης θα ήταν σίγουρα διαφορετική. Με λίγα λόγια, πως θα ήταν τα πράγματα αν ο Φρόιντ δεν ήταν γιατρός;

     

Για να απαντηθεί ένα τέτοιο φανταστικό ερώτημα θα πρέπει πρώτα απ’ όλα να ορίσουμε την ιατρική σαν επιστήμη και στην συνέχεια να προσδιορίσουμε την σχέση της ψυχανάλυσης με την ιατρική. Όπως πολύ εύκολα καταλαβαίνουμε το φανταστικό ερώτημα μετατρέπεται σε επιστημολογικό και η κατάσταση αρχίζει να γίνεται αρκετά πολύπλοκη. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή εξετάζοντας ένα από τα βασικά τεχνάσματα του Σίγκμουντ Φρόιντ, την μεταφορά.

     

Η ιατρική επιστήμη είναι μια φυσική επιστήμη η οποία ασχολείται με την εμπειρική έρευνα του φυσικού-υλικου κόσμου (ανθρώπινου σώματος) έχοντας ως κύρια μέσα ακριβείς μεθόδους έρευνας και συγκεκριμένες τεχνικές. Οι εμπειρικές επιστήμες και πιο συγκεκριμένα η ιατρική είναι συνυφασμένες με τον υλικό κόσμο, με την μελέτη γεγονότων, με το πώς τα πράγματα παρουσιάζονται. Από την άλλη, η ψυχανάλυση ασχολείται με αυτά που κρύβονται πίσω από τα φαινόμενα, με αόρατες νοητικές διεργασίες. Έχοντας αυτό σαν αρχή, βλέπουμε ότι θα ήταν προβληματικό να δηλώσουμε ότι υπάρχει επιστημονική θεωρία, με την εμπειρική έννοια, η όποια διερευνά «άυλες» οντότητες και ηθικά θέματα όπως η αρετή, η νόηση, η ψυχή, ο χαρακτήρας, η ομαλότητα. Αυτά είναι για τη λογοτεχνία, την ποίηση, την φιλοσοφία, δηλαδή πράγματα που ο Φρόυντ γνώριζε αρκετά καλά. Ο Φρόιντ έπρεπε με κάποιο τρόπο να αντικειμενοποιήσει το πεδίο μελέτης του βγάζοντας τις έννοιες από την χαοτική αόρατη σύσταση τους. Το κατάφερε χρησιμοποιώντας μια τεχνική που είναι αρκετά γνωστή στους λογοτέχνες και τους ποιητές, την μεταφορά. Με απλά λόγια, βάφτισε υλικό κάτι που είναι άυλο και στην συνέχεια χρησιμοποίησε την ιατρική επιστημονική μέθοδο για την εξέταση του. Είναι σαν να βάφουμε με ιώδιο το νερό κόκκινο και στη συνέχεια να του κάνουμε αιματολογικές εξετάσεις…

   Το πρόβλημα που παρουσιάζεται είναι ότι η νόηση, σε αντίθεση με την καρδία για παράδειγμα (της οποίας η λειτουργία είναι μετρήσιμη με το πιεσόμετρο, η με το καρδιογράφημα) δεν μπορεί να μετρηθεί εμπειρικά. Η λειτουργιά της καρδίας είναι κάτι πολύ συγκεκριμένο μην αφήνοντας περιθώρια για φιλοσοφίες περί καρδιολογίας. Ο εγκέφαλος από την άλλη,  δηλαδή η υλική δομή της νόησης, αφήνει ορθάνοικτη την φιλοσοφική του πόρτα. Η νόηση είναι αυθαίρετο σχήμα, μετριέται μόνο μεταφορικά εκτός και αν πιστεύεις στα ψυχομετρικά τεστ που με μια πρόχειρη εξέταση αποδεικνύουν πλήρως την αμφιλεγόμενη βάση τους. Ψυχο- μετρικό, τι ακριβώς μετράμε, την ψυχή; Η ψυχή είναι αυθαίρετο σχημα, δεν μετριέται. Ασυνείδητο, τη είναι το ασυνείδητο; Κάδος ανακύκλωσης; Ακόμα και τώρα χρησιμοποιούμε μεταφορές, δεν ξέρουμε τι είναι, που είναι, αν μετριέται. Το μοναδικό που ξέρουμε είναι να κάνουμε μεταφορές και φιλοσοφικές υποθέσεις. Παραμένουν όμως υποθέσεις, δεν χωρούν στα πλαίσια των θετικών επιστημών.

Η προσπάθεια του Φρόιντ δεν δραπετεύει από τα ανά τους αιώνες μεταφορικά συστήματα μελέτης της ανθρώπινης νόησης. Οι άνθρωποι ανεκαθεν προσπαθούσαν να εξηγήσουν  τα ψυχικά φαινόμενα και τις νοητικές διεργασίες βασιζόμενοι σε συστήματα μεταφοράς. Ο βασικός λόγος της ύπαρξης των συστημάτων μεταφοράς είναι ότι τα ψυχικά φαινόμενα σε αντίθεση με τα οργανικά δεν είναι προσβασιμα δια γυμνού οφθαλμού η επιστημονικού οργάνου. Τα μεταφορικά συστήματα ανάλογα με τις τάσεις της κάθε εποχής ερμήνευαν την ανθρώπινη συμπεριφορά και τον εγκέφαλο ποικιλοτρόπως. Ξεκινάμε με το θρησκευτικό μεσαιωνικό σύστημα όπου ερμήνευε την ανθρώπινη συμπεριφορά σαν υποχείριο δαιμονικών και αγγελικών δυνάμεων.  Υπάρχει το συμπεριφοριστικό σύστημα μεταφοράς που αντιλαμβάνεται την ανθρώπινη συμπεριφορά σαν ένα σύνολο νευρώνων που με την κατάλληλη επιβράβευση η τιμωρία πράττει ανάλογα. Υπάρχει το γνωσιακο σύστημα μεταφοράς που βλέπει τον εγκέφαλο σαν ένα λογισμικό που επεξεργάζεται πληροφορίες και ανάλογα με τα γνωσιακά του σχήματα έχει ανάλογες αντιδράσεις. Στην εποχή του Φρόυντ επικρατούσαν οι θεωρίες των εγκεφαλικών βλαβών (lesions), μια ντετερμινιστική εξήγηση των νευρολογικών παθήσεων (π.χ. Βλάβη στον κροταφιαίο λοβό προκαλεί αλλαγή της συμπεριφοράς και επιληπτικές κρίσεις).Ο Φρόυντ πολύ απλά μετέφερε τον ντετερμινισμό στα ψυχικά φαινόμενα («fixation» στο πρωκτικό στάδιο προκαλεί την τάδε χαρακτηριολογική δομή). Στην ουσία δημιούργησε μια νέα γλώσσα που εξηγούσε την ανθρώπινη συμπεριφορά καλύτερα από οποιονδήποτε προκάτοχο του.

Μέχρι εδώ η συνεισφορά του Φρόιντ φιλόσοφου δεν έχει να επιδείξει κάτι το επιζήμιο. Η ιατρική του ειδικότητα όμως έχει. Το περίεργο πάντρεμα μεταξύ ιατρικής και πιο συγκεκριμένα της ψυχιατρικής και της νευρολογίας με την ψυχανάλυση είχε έντονες κοινωνικές επιπτώσεις. Η ψυχανάλυση πέρα από την μελέτη της ανθρώπινης συμπεριφοράς ασχολούνταν και με την μελέτη της ομαλότητας και της ανωμαλίας. Οι κοινωνικές επιπτώσεις εμφανίστηκαν όταν οι ψυχικοί μηχανισμοί και τα νευρωτικά συμπλέγματα άρχιζαν να διευρύνονται υπό το καθεστώς συνεργασίας της ψυχανάλυσης με την ψυχιατρική. Το αποτέλεσμα ήταν μια φρενήρης δημιουργία κατηγοριών και υποκατηγοριών από ταμπέλες η οποίες στην ουσία παθολογοποιουσαν την ομαλότητα. Το εγχειρίδιο ψυχιατρικής (DSM), που τουλάχιστον σήμερα στην Αμερική είναι κάτι σαν best seller, έως τα τέλη της δεκαετίας του 70’ ήταν επηρεασμένο σε τεράστιο βαθμό από την ψυχαναλυτική θεωρία. Μια θεωρία όπως η ψυχανάλυση δεν μπορεί να μπει σε κλειστά μοντέλα ιατρικών διαγνώσεων και κατηγοριών με αποτέλεσμα την διείσδυση της ψυχοπαθολογίας στην καθημερινή ζωή και των στιγματισμό συμπεριφορών. Η επιρροή της ψυχανάλυσης στο εγχειρίδιο ψυχιατρικής άρχισε να μειώνεται όταν ο ορος νεύρωση βγήκε από το εγχειρίδιο ψυχιατρικής στα μέσα του 80’ σε μια προσπάθεια της Αμερικανικής ψυχιατρικής ένωσης να περιορίσει την ανεξέλεγκτη κατηγοριοποίηση συμπεριφορών προχωρώντας στην δημιουργία ενός συστήματος ταξινόμησης το οποίο μιμούνταν τα συστήματα των θετικών επιστημών (περιοδικός πίνακας). Το πρόβλημα βέβαια μ’αυτή την τακτική είναι πως η ανθρώπινη συμπεριφορά δεν είναι όπως το ατομικό βάρος του χρυσού, μια σταθερά απαράλλακτη και δεδομένη.

Η αμερικανική ψυχιατρική ένωση στην προσπάθεια της να ξεπεράσει την ανεξέλεγκτη κατηγοριοποίηση χωρίς προφανή εμπειρικά κριτήρια αλλά και την κριτική από ομοφυλοφιλικές ενώσεις σχετικά με τον χαρακτηρισμό της ομοφυλοφιλίας ως ψυχιατρική ασθένεια προσπάθησε να επιβάλει μια τάξη στον προσδιορισμό του ψυχιατρικού συμπτώματος. Το κακό είχε ήδη γίνει.  Η παθολογικοποίηση της καθημερινότητας εμφύτευσε τον φόβο για την ανθρώπινη κατάσταση οδηγώντας στον στιγματισμό της ομαλότητας. Φυσιολογικές αντιδράσεις και προβλήματα συμπεριφοράς που συνήθως έχουν υπαρξιακά αίτια μεταμορφώνονται σε ιατρικές οντότητες και χρίζονταν ως κατάλληλες για θεραπεία.

     

Ο Φρόιντ ίσως από άγνοια για την καυτή πέτρα που είχε ξεθάψει, ίσως όμως και από υπερβολική φιλοδοξία έδωσε την δυνατότητα της καταστολής ανεπιθύμητων κοινωνικών συμπεριφορών. Όσο πιο εξουσιαστική και απολυταρχική είναι η επικρατούσα κοινωνική ηθική, τόσο πιο βίαιες και απάνθρωπες θα γίνονται οι ψυχιατρικές παρεμβάσεις. Κάτι τέτοιο φαίνεται ξεκάθαρα αν ασχοληθούμε με την ψυχιατρική του Σταλινικού καθεστώτος αλλά και με την ψυχιατρική στις αρχές του αιώνα στην Αμερική των σκλάβων. Κτηνωδίες βασιζόμενες στην επιβολή της κοινωνικής ομαλότητας έφτασαν το αποκορύφωμα τους όταν η ανακάλυψη της λοβοτομής από τον πορτογάλο νευρολόγο Egas Moniz, ο οποίος παραδόξως βραβεύτηκε με το νόμπελ νευρολογίας, άρχισε να ξεφεύγει από τα σύνορα των μικρών ψυχιατρείων. Ο Αμερικανός Φρημαν λανσάροντας την λοβοτομή σαν θεραπευτική τεχνική και χρησιμοποιώντας έναν παγοκόφτη, κατέστρεφε τον κροταφιαίο λοβό των ασθενών προκαλώντας τους μόνιμη εγκεφαλική βλάβη πετυχαίνονται ταυτόχρονα την δια βίου καταστολή τους. Τα κριτήρια για την συγκεκριμένη «χειρουργική επέμβαση» δεν είχαν τίποτε το επιστημονικό, ήταν μια μέθοδος βασανισμού την οποία υφίστανται όσοι είχαν την τύχη να βρεθούν στο δρόμο  του Φρημαν και φυσικά την συναίνεση των συγγενικών τους προσώπων.

     

Η ψυχανάλυση έπρεπε να παραμείνει μια φιλοσοφική θεωρία, η σύζευξη της με την ιατρική μόνο κακό προκάλεσε. Η ματαιοδοξία του ιατρού Φρόιντ ήταν ένα από τα τρωτά του σημεία. Το παράδειγμα της Ρώσικης ψυχιατρικής επιβεβαιώνει τον ανάλογο ισχυρισμό. Κατά την διάρκεια των κομμουνιστικών χρόνων υπήρχαν διαγνώσεις παραφροσύνης για πολιτικούς αντιφρονούντες, συγκεκριμένα η προσπάθεια ανατροπής του κομμουνιστικού καθεστώτος ήταν μια μορφή ψύχωσης που έπρεπε να εξαφανιστεί. Από την παθολογικοποίηση δεν ξέφυγε όμως ούτε η Αμερικανική ψυχιατρική. Κατά την διάρκεια των περίφημων σκλαβοπάζαρων στην «παλιά» Αμερική, υπήρχε η περίφημη διάγνωση της «δραπετομανίας», δηλαδή η παραφροσύνη του μαύρου σκλάβου που ήθελε να φύγει από την απάνθρωπη σκλαβιά και σκληρή εργασία. Αναφέρω τα παραπάνω καθώς θέλω να δείξω πως όταν το ηθικό πλαίσιο αλλάζει, αλλάζουν και οι επιστημονικές τακτικές. Το ίδιο φυσικά θα μπορούσε να συνέβαινε σε οποιαδήποτε επιστήμη, η διαφορά όμως στην περίπτωση μας έχει να κάνει με την δυσδιάκριτη σύσταση της κατηγοριοποίησης αλλά και την διείσδυση στην καθημερινότητα των ανθρώπινων σχέσεων.

Το πρόβλημα βέβαια παραμένει μέχρι και σήμερα ένα ζήτημα ηθικής. Ο γερμανός φιλόσοφος Καρλ Γιασπερς είχε εντοπίσει την συγκεκριμένη διεργασία και προσπάθησε να βάλει μια τάξη στο επιστημολογικό χάος που προκλήθηκε. Όρισε με αρκετή σαφήνεια την επιστήμη και πρόσθεσε των ορισμό κοσμοθεωρία. Κατά την άποψη του η ψυχιατρική και η ψυχανάλυση, λειτουργούν, εν αντίθεση με άλλες επιστήμες όπως η φυσική και τα μαθηματικά, κάτω από ένα ηθικό πέπλο, ένα σύνολο κοινωνικών κανόνων οι οποίοι ορίζονται από το υπάρχων πολιτικό η κοινωνικό κατεστημένο. Ο επιστήμονας η ο φιλόσοφος που ασχολείται με την μελέτη της ανθρώπινης συμπεριφοράς είναι και ο ίδιος μέτοχος σε ένα κοινωνικό-πολιτικο σύστημα το οποίο συμμετέχει ενεργά στην διαμόρφωση της προσωπικής του φιλοσοφίας και ηθικής. Για την αυτούσια μελέτη της ανθρώπινης συμπεριφοράς χωρίς την παρέμβαση προσωπικής ηθικής, ο Γιασπερς προτείνει τον μεθοδολογικό πλουραλισμό (methodological pluralism) και την απαγκίστρωση του ερευνητή από την προσωπική του ηθική η οποία τον εμποδίζει να δει τα στοιχεία της συμπεριφοράς που τον ενδιαφέρουν με απόλυτη αμεροληψία. Είναι πολλοί λίγοι οσοι κάνουν κάτι τέτοιο σήμερα αλλά και πάντα, οι περισσότεροι ερευνητές της ανθρώπινης συμπεριφοράς κρίνουν βάσει ενός προσωπικού συστήματος ηθικής. Το πλαίσιο που λειτουργεί η ψυχανάλυση την μετατρέπει αυτόματα σε μια κοσμοθεωρία, ένα σύνολο γλωσσικών κανόνων, συμπεριφορών και τρόπων ερμηνείας του κόσμου, κάτι ανάλογο του Μαρξισμού, χωρίς τις οικονομικές προεκτάσεις. Μια φιλοσοφία αρκετά ισχυρή και βαθειά αλλά σε καμία περίπτωση επιστήμη. Αυτό είναι η ψυχανάλυση, μια κοσμοθεωρία, ένας τρόπος εξήγησης του κόσμου αλλά όχι επιστήμη.

   

Συνοψίζοντας λοιπόν, μπορώ να πω ότι η προσπάθεια του Φρόιντ ήταν τεράστια, παρ ολ αυτά δεν κατάφερε να ξεπεράσει ένα βασικό φιλοσοφικό εμπόδιο το οποίο για να πούμε την αλήθεια αποτελεί την μεγαλύτερη πρόκληση για την σημερινή ψυχιατρική, κλινική ψυχολογία και νευροψυχολογια. Ο διαχωρισμός μεταξύ πνεύματος και ύλης, και η υποκειμενικότητα της εμπειρίας, ο περίφημος Καρτεσιανός δυισμός τον οποίο ο Φρόυντ νόμιζε ότι ξεπέρασε με μια ευφυέστατη μεταφορά. Σε πρακτικό κοινωνικό επίπεδο το ζήτημα της υποκειμενικότητας έχει τεράστιες προεκτάσεις κραυγάζοντας προς την κατεύθυνση την ανοχής. Ανοχής της διαφορετικότητας και μεθοδολογικός πλουραλισμός, προσπάθεια αναγνώρισης της διαφορετικότητας του άλλου και εξάλειψη του στιγματισμού της διαφορετικότητας. Μια ανάλογη ηθική ανόρθωση θα είναι ίσως η σημαντικότερη που έκανε ποτέ ο άνθρωπος. Η δυσκολία της εντοπίζεται στο γεγονός της προσωπικής ευθύνης, είναι ένα εσωτερικό ζήτημα που ποτέ μέχρι σήμερα δεν συνέβη.

Η απόπειρα του Φρόιντ ήταν ένα ιατρικό μαγικό που μεταμφίεσε τα προβλήματα της καθημερινής ζωής, αρκούμε να τα ονομάσω υπαρξιακά (μοιραίο του θανάτου, δυσκολίες επιλογής, ανεξαρτησία, ελευθερία επιλογών, μοναξιά) σε ιατρικές οντότητες έτοιμες για θεραπεία. Η ψυχανάλυση και η ιατρική είναι δυο διαφορετικές μέθοδοι για να προσεγγίσεις την έννοια της «αρρώστιας». Η ιατρική ασχολείται με τις οργανικές παθήσεις και η ψυχανάλυση ασχολείται με την ανθρώπινη οδύνη, δυο διαφορετικές οπτικές γωνίες που δεν έπρεπε ποτέ να συγκεραστούν. Από την στιγμή λοιπόν που η ψυχανάλυση ασχολείται με τα προβλήματα της καθημερινής ζωής και η ιατρική ως επιστήμη με τις οργανικές παθήσεις η ψυχανάλυση δεν μπορεί να είναι επιστήμη. Ακόμα καλύτερα δεν μπορεί να είναι εμπειρική επιστήμη. Πιστεύω ότι ο διαχωρισμός μεταξύ κοινωνικών και φυσικών (θετικών) επιστημών πρέπει να γίνει πιο βαθύς και συγκεκριμένος. Η ψυχανάλυση και οι εκάστοτε ψυχοθεραπευτικές τεχνικές πρέπει να ασχολούνται με τα προβλήματα της καθημερινότητας και η ψυχιατρική και νευρολογία με τις ξεκάθαρες εγκεφαλικές (οργανικές) βλάβες.